Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazançlara göre Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. Asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında ücretle çalışanların sayısı ise 13 milyona ulaşıyor.
Asgari ücret görüşmeleri yaklaşırken, asgari ücretle çalışanların sayısı da merak konusu oluyor. Asgari ücretle çalışanların kesin sayısı konusunda bir veri bulunmuyor. Ancak, çeşitli yöntemlerle hesaplamalar yapılıyor. Bu hesaplamalardan birisi Türkiye İstatistik Kurumu’nun, resmi istatistiklerde yayımlanmayan ancak araştırmacılara açık olan hanehalkı işgücü mikro verilerine dayanarak yapılıyor. Merkez Bankası’nın en son geçen yıl 2021 yılı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara göre, tarım dışı sektörlerde çalışan ücretlilerin yaklaşık yüzde 43,1’i asgari ücretli ve altı çalışanlardan oluşuyor.
Bu oran sanayi sektöründe yüzde 50,, inşaatta yüzde 71,4, hizmetlerde ise yüzde 37,9 düzeyinde bulunuyor.
Merkez Bankası’nın söz konusu araştırması 2021 yılı itibarıyla asgari ücretle çalışanların oranının konaklama ve yiyecek hizmetleri sektöründe yüzde 73,0, fiyim sektöründe de yüzde 70,5 olduğunu gösteriyor. Bu araştırmada asgari ücretin yüzde 10 altı ve üstü komşuluğunda çalışanlar asgari ücretli, asgari ücretten yüzde 10 daha az ücretle çalışanlar ise “asgari ücret altı ücretli” kabul edildi. Bu araştırma, ankete katılanların beyan ettiği kazanç tutarlarına göre tahmini hesaplamaya dayanıyor. Bu nedenle asgari ücretle çalışan kesin işçi sayısını değil, tahmini sayıyı veriyor.
Asgari ücretle çalışan işçi sayısına ilişkin hesaplamalardan ikincisi ise Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) her ay bildirilen prime esas kazançlara dayanarak yapılıyor. TÜİK verileri kayıt dışı çalışanları da içerirken, SGK verileri, sadece sigortalı çalışan işçileri kapsıyor. SGK verilerinin bir başka handikapı ise kazançların gerçek değerden daha düşük tutarda bildirilmesi oluşturuyor. Geçmiş yıllara göre daha az olmakla birlikte hala daha çalışanların önemli bir kısmının kazançlarının SGK’ya gerçek tutardan daha düşük bildirildiği biliniyor.
100 ÇALIŞANDAN 77’Sİ ASGARİ ÜCRET İLE 2 KATI ARASINDA ÜCRETLE ÇALIŞIYOR
SGK’nın verilerine göre, 2023 yılında 4/a’lı (SSK) kişilerin yüzde 42,03’ü asgari ücretle çalıştı. 2023 yılında sigortalı çalışan toplam 4/a’lı sayısı 16,4 milyon olurken, bunlardan 6,9 milyonu asgari ücretli işçilerden oluştu.
Asgari ücret ile asgari ücretin yüzde 10 fazlasıyla çalışanların oranı yüzde 8,89 (15 milyon kişi), asgari ücretin yüzde10’u ile yüzde 60 fazlası arasında ücretle çalışanların oranı yüzde 17,09 (2,8 milyon kişi), asgari ücretin yüzde 60 fazlası ile yüzde 100 fazlası ücretle çalışanların oranı da yüzde 9,48 (1,5 milyon kişi) oldu.
2024 yılı temmuz ayı itibarıyla 16,8 milyon 4/a’lı çalışan bulunuyor. Aynı oranı 2024 yılına uyarladığımızda 7,1 milyon kişinin asgari ücretle çalıştığı görülüyor. Asgari ücret ile asgari ücretin İKİ katı ücret arasında çalışanların sayısı ise 13 milyon kişiye ulaşıyor.
Diğer yandan, asgari ücret ile asgari ücretin İKİ katı (2024 yılı için brüt 20.000 TL ile 40.000 TL arasında) ücretle çalışanların toplam çalışanlara oranı yüzde 77,49 oldu. Buna göre, her 100 kişiden 77’sinin ücreti, brüt 20.000 TL ile 40.000 TL arasında bulunuyor.
Asgari ücretin 2 katı ile 4,2 katı arasında ücretle çalışanların oranı yüzde 17,42 olurken, asgari ücretin 7,5 katı (150.000 TL) ücretle çalışanların oranı ise sadece yüzde 2,12 oldu.
ÖZEL SEKTÖRDE KADIN OLMAK ZOR
Ücret düzeyi kamu ve özel sektör ile kadın ve erkek arasında önemli farklılıklar gösteriyor. Türkiyegenelinde yüzde 77,49 olan asgari ücret ile asgari ücretin iki katı ücretle çalışanların oranı kamu sektöründe yüzde 52,57’de kalırken, özel sektörde ise yüzde 80,82 oldu. Kamu sektöründe kadınların yüzde 63,91, erkeklerin ise yüzde 45,84’ü söz konusu ücret grubunda yer aldı.
Buna karşılık özel sektörde kadınların yüzde 85,58’inin ücreti asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında olurken, erkeklerde bu oran yüzde 78,45 olarak gerçekleşti.
ASGARİ ÜCRETLİ SAYISI PANDEMİDE ARTTI SGK’nın verilerine öre, asgari ücretle çalışanların toplam çalışanlara oranı 2015 yılında yüzde 38,57 iken asgari ücrete yüzde 30 oranında zam yapılan 2016’da yüzde 40,95’e çıktı. 2017 yılında yüzde 35,03’e gerileyen asgari ücretlilerin oranı 2018’de yüzde 36,22, 2019’da ise yüzde 36,83 oldu. Covid 19 pandemisinin yaşandığı 2020 yılında yüzde 42,03’e fırlayan asgari ücretlilerin oranı 2021’de yüzde 38,08’e gerilediyse de 2022’de yüzde 41,15, 2023 yılında da yüzde 42,03 oldu.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız