Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2019 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek için gelecek haftadan itibaren çalışmaya başlayacak. Enflasyonun yükselmesi nedeniyle işçi kesimi halen bin 603 lira olan net asgari ücretin 2 bin liranın üzerine çıkartılmasını istiyor. İşveren kesimi ise devletin verdiği 100 liralık asgari ücret desteğinin kaldırılmasıyla daha pazarlık masasına oturmadan maliyetlerinin yüzde 5 arttığını savunuyor. Çalışanlar açısından esas risk ise asgari ücretin 2016 öncesinde olduğu gibi yıllık değil, 6’şar aylık dönemler halinde artırılması. Asgari ücret 6 ayda bir artırılırsa ücretli çalışan 17.5 milyon işçi ve memurun asgari geçim indirimi (AGİ) konusunda kaybı olacak. Asgari ücret 6 ayda bir artırıldığında, olası senaryolara göre, ücretlilerin aylık ve yıllık kaybı ne kadar olacak? Asgari ücret 2018 enflasyon tahminine göre mi artacak, 2019 yılı enflasyon hedefine göre mi?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, gelecek yıl uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere ay aralık ayında toplanacak. Komisyonun en az 4 toplantı yaparak ay sonuna doğru çalışmalarını tamamlaması bekleniyor. Komisyonda işçi, işveren ve devlet 5’şer üye ile temsil ediliyor. Komisyon, kararlarını oy çokluğu ile alıyor. Komisyonda işçileri TÜRK-İŞ, işverenleri ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor. Bu yıl TÜRK-İŞ temsilcileri arasında ilk defa bir asgari ücretli işçi de yar alacak.
TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, enflasyonun hızlı artması dolayısıyla DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu ile birlikte, yıl sonu beklenmeden asgari ücretin 2 bin liraya çıkartılması konusunda işverenlere eylül ayında çağrıda bulundu. Atalay, bu çağrıdan sonuç alamazken, 2019’da uygulanacak asgari ücretin 2 bin liranın “çok” üzerinde olması gerektiğini belirtti.
2016 yılında asgari ücretin yüzde 29 oranında artırılması üzerine, devlet tarafından verilen işçi başına aylık 100 liralık asgari ücret desteği bu yıl eylül ayında sona erdi. İşveren kesimi, desteğin sona ermesi nedeniyle asgari ücret pazarlığına başlamadan asgari ücretli işçinin maliyetinin kendileri açısından yüzde 5 oranında arttığını iddia ediyor.
TİSK GEÇEN YIL ASGARİ ÜCRETTE 6’ŞAR AYLIK ARTIŞ İSTEDİ
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), geçen yılki asgari ücret tespit komisyonu görüşmelerinde asgari ücretin 6’şar aylık dönemler halinde artırılmasını talep etti. TİSK’in talebi geçen yıl dikkate alınmadı. Enflasyonun yüksek seyretmesi nedeniyle TİSK’in talebini bu yıl daha yüksek sesle dile getirmesi bekleniyor.
ASGARİ ÜCRET 6’ŞAR AYLIK ARTARSA ÜCRETLİNİN AGİ KAYBI NE OLACAK?
İşçi ve memur gibi ücretlilere, eşinin çalışıp çalışmaması ve çocuk sayısına göre asgari geçim indirimi uygulanıyor. AGİ, gelir vergisinden yapılan indirimin ücretliye verilmesi anlamına geliyor.
Gelir Vergisi Kanunu uyarınca asgari geçim indirimi, ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. Yıl boyunca bu AGİ uygulanıyor. Asgari ücrette yıl içinde değişiklik olduğunda AGİ değişmiyor.
Asgari geçim indirimi, 1985 yılından beri uygulanmakta olan vergi iadesinin 2007 yılında kaldırılması üzerine, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı.
Asgari ücret ise 1997 yılından 2003’e kadar 6’şar aylık dönemler halinde artırıldı. 2003’te yıllık artırım yapılırken, 2004-2015 yıllarında yine 6’şar aylık asgari ücret uygulandı. 2016 yılından beri ise asgari ücret yıllık belirleniyor.
Asgari ücret yıl boyunca geçerli olmak üzere ocak ayında yüzde 20 oranında artırılırsa bekâr ücretlinin eline ayda 182.65 lira AGİ geçecek. Asgari ücret artışı 6’şar aylık dönemler halinde yüzde 10+10 olarak belirlenirse bu durumda bekâr çalışanın alacağı aylık AGİ 167.43 liraya düşecek. Aylık 15.22 lira, yıllık olarak da 182.64 lira kayıp söz konusu olacak. Eşi çalışmayan üç çocuklu bir ücretlinin kaybı ise aylık 25.88, yıllık olarak da 310.56 lirayı bulacak.
Asgari ücret yüzde 25 oranında arttığında bekâr ücretliye ödenecek aylık AGİ 190.26 lira olacak. Yüzde 25’lik artış 6’şar aylık dönemler halinde yüzde 12.5+12.5 şeklinde yapılırsa, bu durumda bekâr çalışanın eline ayda 171.24 lira AGİ geçecek. Aylık 19.02, yıllık bazda da 118.14 lira kaybı olacak. Eşi çalışmayan 3 çocuklu bir ücretlinin kaybı ise aylık 32.34, yıllık olarak da 388.08 liraya ulaşacak.
GERÇEKLEŞEN ENFLASYON MU, HEDEF ENFLASYON MU?
Asgari ücret tespitinde en büyük tartışma, artış oranı belirlenirken gerçekleşen enflasyonun mu, yoksa hedef enflasyonun mu dikkate alınacağı konusunda yaşanıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayında yıllık bazda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) artışını yüzde 25.24 olarak açıkladı. Merkez Bankası’nın son enflasyon raporunda 2018 yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 23.5, 2019 yılı tahmini ise yüzde 15.2 oldu.
Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) ise 2018 yılı enflasyon beklentisi yüzde 20.8, 2019 hedefi ise yüzde 15.9 olarak belirlendi.
2008-2018 yılları arasındaki son on yıllık dönemde asgari ücrette, 2009 yılı hariç genellikle bir önceki yıl gerçekleşen enflasyonun üzerinde artış yapıldı. Asgari ücretin, 2018 yılında gerçekleşmesi beklenen enflasyon dikkate alınırsa yüzde 20-25 aralığında, 2019 enflasyon hedefi dikkate alınırsa yüzde 20’nin altında artırılması söz konusu olabilir.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız