Geçen yılın başından itibaren işçi-işveren anlaşmazlıklarında dava açmadan önce arabulucu koşulu getirildi. Arabulucuya gitmeden işe iade ve alacak davası açılamıyor. Elli bin liralık alacak için ödenmesi gereken arabulucu ücreti 2019 yılında en az 2 bin 850 lira olacak. Arabulucu ücretini taraflar eşit olarak paylaşacak.
Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ile işe iade davalarında, arabulucuya başvurulması 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren “dava şartı” haline geldi. Arabulucuya gitmeden dava açılamıyor, açılan davalar reddediliyor. Davası bu gerekçeyle reddedilenlerin iki hafta içinde arabulucuya gitmesi gerekiyor.
ANLAŞMA ZORUNLULUĞU YOK
İşçi ve işveren, alacak davalarında arabulucuya gitmek zorunda olmakla birlikte arabulucuda anlaşma zorunluluğu bulunmuyor. Taraflardan biri anlaşmayı kabul etmezse dava açabiliyor. Ancak, arabulucu huzurunda anlaşma sağlanıp tutanak tutulduktan sonra, anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamıyor. Arabulucuda çıkan karar mahkeme ilamı yerine geçiyor.
Arabulucu, yapılan başvuruyu, görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırmak zorunda. Bu süre, zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabiliyor.
Arabulucunun, taraflara ulaşamaması, taraflar katılmadığı için duruşma yapılamaması veya görüşmeler sonunda anlaşmaya varılması ya da varılmaması durumunda tutanak tutularak, arabuluculuk bürosuna bildiriliyor.
ARABULUCULUK ÜCRETLERİ ARTTI
Arabuluculuk ücreti, her yıl yeniden belirleniyor. Arabuluculuk ücreti, anlaşma sağlanan tutara göre değişiyor. İhbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi alacaklar için 50 bin liralık tutar üzerinden anlaşma sağlandığında geçen yıl görev yapan tek arabulucuya 2 bin 800 lira ödenirken, 2019 yılında 2 bin 850 lira ödenecek. Arabulucu birden fazla olursa 50 bin liralık alacak için ödenen tutar ise 3 bin 825 liradan 4 bin 650 liraya çıktı. Arabuluculuk ücreti taraflarca eşit olarak paylaşılıyor.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamaması halinde, iki saatlik görüşme ücreti Adalet Bakanlığı tarafından karşılanıyor.
İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda anlaşılamazsa, iki saati aşan ücret taraflarca ödeniyor. Arabulucu için saat ücreti; ilk 3 saate kadar taraf başına 140 liradan 170 liraya çıkartıldı. Üç saati takip eden saat başı ücret de 100 liradan 120 liraya yükseltildi.
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda, toplantıya katılmayan taraf, açılacak davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutuluyor. Bu kişi davayı kazansa bile lehine vekâlet ücreti kararı verilemiyor.
TARAFLAR ARABULUCUYU SEÇEBİLİR
Arabulucu, adliyelerdeki adalet komisyonlarınca bildirilen listeden, arabuluculuk bürolarınca belirleniyor. Taraflar, listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşırlarsa bu kişi görevlendirilebiliyor. Arabuluculuk başvurusu, karşı tarafın bulunduğu yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki adliyelerde bulunan arabuluculuk bürosuna yapılıyor. Arabuluculuk bürosu bulunmayan yerlerde ise başvurular, sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılabiliyor.
İŞ KAZASINDA ARABULUCU ZORUNLU DEĞİL
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları ile bunlarla bağlantılı olarak açılan iş göremezlik tespiti, itiraz ve rücu davaları için, öncesinde arabulucuya gitme zorunluluğu bulunmuyor.
ARABULUCUYA 30 GÜN İÇİNDE BAŞVURULMALI
İşten atılan işçiler işe iade için 30 gün içinde arabulucuya başvurmak zorunda. Anlaşma sağlanamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesine dava açılması gerekiyor. Otuz günlük süre, fesih bildirim tarihinde başlıyor. Örneğin 8 hafta ihbar bildirim zorunluluğu bulunan işçiye işveren ihbar tazminatı ödemeyip, 8 hafta sonra iş akdinin feshedileceğini tebliğ etmişse, bu tebliğ tarihinden itibaren işçinin 30 gün içinde arabulucuya başvurması gerekiyor. Bu durumda işten çıkış tarihini beklemek gerekmiyor.
İşe iade davalarına yapılan itirazlar Yargıtay yerine bölge adliye mahkemelerinde (BAM) karara bağlanıyor. BAM’ın vereceği karar ile hüküm kesinleşiyor.
ANLAŞMAZLIKLARIN YÜZDE 65’İ ARABULUCUDA ÇÖZÜLDÜ
Geçen yılın ilk beş aylık döneminde arabulucuya 127 bin 845 zorunlu başvuru yapıldı. Sonuçlanan başvurulardan 38 bin 667’sinde (yüzde 65) anlaşma sağlanırken, 20 bin 510’unda (yüzde 35) uzlaşmaya varılamadı.
İş kazası gibi başvuru zorunluluğu bulunmayan işçi-işveren uyuşmazlıklarıyla ilgili de aynı dönemde 14 bin 452 başvuru yapıldı. Bunların 14 bin 140’ı (yüzde 98) anlaşma ile sonuçlandı, 312’sinde ise anlaşma sağlanamadı.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız