Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) emekli olduktan sonra yeniden aynı işyerinde veya başka işyerlerinde çalışmaya devam ediyor. Bazı işletmelerde emekli olup çalışmaya devam eden EYT’lilere çeşitli sözleşmeler dayatılabiliyor. İşçilere, “Yeni çalışma süreme ait kıdem tazminatı almayacağım” şeklinde sözleşmeler imzalatılıyor. Peki kıdem tazminatı hakkından feragat edilebilir mi? Feragatta bulunan işçi cayabilir mi?
FERAGATTA BULUNAN EMEKLİ EYT’Lİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Yabancı bir bankada 25 yıldır aralıksız çalışmaktayım. Geçen yıl mart sonunda EYT kapsamında emekli oldum. Emekli olduktan sonra aynı yerde çalışmaya devam edebilmemiz için kıdem tazminatını almama koşulu getirildi. Yeni bir sözleşme yapıldı ve 01.04.2023 tarihi sonrası için herhangi bir kıdem tazminatı alamayacağım şeklinde sözleşme imzalattılar. İçeride 23 yıl 7 aylık süre için kıdem tazminatı alacağım bulunuyor. Bu durumda emeklilik sonrası için kıdem tazminatı alabilir miyim? (Murat B.)
Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesi kapsamında emekli olan 2,4 milyon kişinin yaklaşık 1 milyonu sigortalı çalışmaya devam ediyor. Emekli olup işten ayrılanlar kıdem tazminatlarını alabiliyorlar. Emekli olup aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin de emekli oldukları tarihe kadar hak kazandıkları kıdem tazminatlarının ödenmesi gerekiyor. Aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için yeni yapılan sözleşmede emeklilik öncesi döneme ait kıdem tazminatının nasıl ödeneceğine dair hüküm bulunmuyorsa ileride mağduriyetler yaşanması söz konusu.
Yargıtay’ın son yıllarda aldığı kararlara göre, böyle bir işçi haklı bir neden olmadan işten kendisi ayrılırsa emeklilik öncesi kıdem tazminatı emekli olduğu tarihteki son ücreti üzerinden hesaplanır. Hesaplanan tutara ödemenin yapıldığı tarihe kadar en yüksek mevduat faizi uygulanır. Emeklilik sonrası dönem için kıdem tazminatı ödenmez.
Emeklilik öncesi kıdem tazminatını almadan aynı işyerinde devam eden işçi işveren tarafından işten çıkartılırsa, emeklilik öncesi ve sonrası döneme ait kıdem tazminatı son ücret üzerinden ödenir.
Buna göre, normal koşullarda işten haklı bir sebep olmadan kendiniz ayrıldığınızda emeklilik öncesi kıdem tazminatını 2023 Mart ayı ücreti üzerinden alırsınız ve bu tutara, ödemenin yapıldığı tarihe kadar en yüksek mevduat faizi uygulanır. Yine normal koşullarda işveren işten çıkartırsa emeklilik öncesi ve sonrası dönemin kıdem tazminatını da son ücret üzerinden ödemek zorunda. Ancak, sözleşmenizde, emeklilik sonrası dönem için kıdem tazminatı almayacağınıza dair bir taahhütte bulunduysanız tazminat hakkınızı kaybedersiniz. Kıdem tazminatı hakkından feragatin hata, hile, ikrah sebebiyle geçersiz olduğu yönünde dava açıp kazanırsanız ancak o zaman kıdem tazminatı alabilirsiniz.
Emekli olup aynı işyerinde devam eden EYT’lilerin hak kaybı yaşamamak için mümkünse kıdem tazminatını emekli olunca almaları, bu mümkün değilse yapılacak sözleşmede kıdem tazminatının ileride işten ayrıldığı tarihteki son ücret üzerinden ödeneceğinin güvence altına alınması gerekir. Önceki veya sonraki döneme ait kıdem tazminatı hakkından feragat niteliğindeki sözleşmelerden de kesinlikle uzak durulmalıdır.
SERTİFİKALI BAKICISI OLMAYAN ÇALIŞAN ANNELER DESTEKTEN YARARLANACAK MI?
Çocuğumuz 4,5 aylık. Beş yıldır aynı şirkette çalışmakta olan eşim bir aydır evden çalışmaya başladı. Yardım eden sertifikalı kimse yok. Eşim bakıcı desteğinden yararlanabilir mi? (Hikmet Ordu)
Ankara, İstanbul ve İzmir’de 0 – 24 ay arasında çocuğu olup bir işverene bağlı olarak hizmet akdiyle çalışmakta olan anneler eğitimli bir bakıcıyı en az asgari ücretle çalıştırmaları halinde bakıcı desteği alabilecek. Toplam kontenjan 3500 kişiden oluşuyor.
Projeden yararlanmak isteyen annelerin “En geç kesin kayıt tarihi itibarıyla bir işverene bağlı olarak tam zamanlı veya yarı zamanlı çalışması” gerekiyor. Evden çalışan annelerin yararlanamayacağına dair bir hüküm bulunmuyor. Ancak, çalışan annelerin destekten yararlanabilmesi için çalıştırdığı bakıcıda “0 – 36 ay çocuk bakımıyla ilgili İŞKUR, Mesleki Yeterlilik Kurumu veya Milli Eğitim Bakanlığı onaylı belgeye sahip ya da lise ve üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olma” şartı aranıyor. Bu şekilde eğitim almamış herhangi bir bakıcı çalıştırılması halinde dahi destekten yararlanma hakkı bulunmuyor. Kaldı ki eşiniz hiç bakıcı çalıştırmıyor. Bu nedenle destekten yararlanamaz.
EMEKLİLİK İÇİN PRİM GÜNÜ HESABI NASIL YAPILIR?
1995 yılında SSK girişim var, EYT’ liyim. 2004 yılından beri memurum. SSK prim gün sayısı 1.352. Bunun 108 günü 18 yaş altı SSK.
HİTAP’ta hizmet birleştirmesiyle toplam hizmet sürem 8402 gün, emekli keseneğine esas aylık süresi ise 8294 gün görünüyor. Bunlardan hangisi 9.000 gün olunca emekliliğe hak kazanabilirim. 18 yaş öncesi SSK prim günü, memuriyet emeklilik hakkında geçerli midir? (Çetin Z.)
Birleştirilen hizmet süresi toplamı 9000 güne ulaştığında emekli olabilirsiniz. SSK’dan emekli olma hakkınız olsa 18 yaş öncesi primler emekliliğinize sayılır. 5434 Sayılı Kanun kapsamında emeklilikte sadece bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden kazai rüştü kararı almak şartıyla öğrenimleriyle ilgili görevlere atananlar hakkında 18 yaş koşulu aranmaz. Onun dışındaki memurların 18 yaş öncesi hizmetleri emeklilikte dikkate alınmaz. Dolayısıyla 9000 gün hesabında 18 yaş öncesi 108 gün dikkate alınmaz.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız