Kira artışları 2019 yılına kadar Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi’ne (Yİ-ÜFE) göre artırılırken, 2019 yılından sonra Tüketici Fiyat Endeksi’ne geçildi. Yüzde 25 sınırının uygulandığı 2,5 yılın ardından yeniden TÜFE dikkate alınmaya başlandı. TÜFE yerine 2019 öncesindeki gibi ÜFE’ye endeksli olsaydı ekim ayında kira zamları yüzde 63,47 yerine yüzde 33,09 oranında kalacaktı.
Konut ve işyeri kira artışları Türk Borçlar Kanunu’na göre yapılıyor. Kanun 2011 yılında çıkartıldığında kira artışları Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (Yİ-ÜFE) yıllık artış ile sınırlandırıldı. Uygulama 2019 yılına kadar böyle devam etti.
Yİ – ÜFE 2017 yılından itibaren Tüketici Fiyat Endeksi’nden (TÜFE) daha hızlı artmaya başladı. Bunun üzerine 2019 yılında kanun değiştirildi. Yİ-ÜFE yerine 12 aylık ortalama TÜFE’ye geçildi. Kira artışları, 12 aylık ortalama TÜFE artışına endekslendi.
2021 yılının son çeyreğinden itibaren enflasyon hızla artmaya başlayınca bu kez konut kiralarına yapılacak zamlara 2022 yılından itibaren yüzde 25 sınırı getirildi. Yüzde 25 sınırı Temmuz 2024 tarihinde sona erdi. Temmuz ayından itibaren konut kiralarına yapılan zamlarda 12 aylık ortalama TÜFE artışı dikkate alınıyor. Kira artışları, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından (TÜİK) bir önceki ay için açıklanan 12 aylık ortalama TÜFE oranına göre yapılıyor.
TÜFE İLE Yİ-ÜFE MAKASI 30 PUANA ÇIKTI
Oysa 12 aylık ortalama TÜFE geçen yılın mart ayından beri Yİ-ÜFE’nin hayli üzerinde artıyor. Bu yıl fark daha da açıldı.
Oniki aylık ortalama TÜFE artışı temmuz ayında yüzde 65,93, ağustosta yüzde 64,91, eylül ayında ise yüzde 63,47 oldu. Buna karşılık Yİ-ÜFE artışı, temmuz ayında yüzde 41,37, ağustosta yüzde 35,75, eylül ayında yüzde 33,09 olarak gerçekleşti.
İkisi arasında kiracılar aleyhine ortaya çıkan fark temmuz ayında 24,56 puan, ağustosta 29,16 puan, eylülde 30,38 puan oldu.
10.000 LİRALIK EVİN AYLIK KİRASI 3.038 TL DAHA PAHALI OLACAK
Konut kira artışlarında temmuz ayında yüzde 25 sınırı kaldırılırken 2019 yılı öncesinde olduğu gibi Yİ-ÜFE’ye dönülseydi 10.000 TL olan bir evin kirası temmuz ayında 15.009 TL, ağustosta 14.137 TL, eylülde 13.575 TL, ekim ayında 13.309 TL olacaktı.
Oysa TÜFE esas alındığı için aynı evlerin kirası temmuzda 16.507 TL, ağustosta 16.593 TL, eylülde 16.491 TL, ekim ayında ise 16.347 TL oldu.
Kiracının kaybı eylül ayında yenilenen sözleşmede aylık 2.916 TL, yıllık 34.992 TL olacak. Ekim ayında yenilenen sözleşmede ise aylık 3.038 TL, yıllık ise 36.456 TL’ye ulaşacak.
12 AYLIK ORTALAMA Yİ-ÜFE KİRACIYI DA EV SAHİBİNİ DE DAHA İYİ KORUR
Kirada oturanlar genellikle işçi, memur veya emekli gibi dar ve sabit gelirli kişilerden oluşuyor. Son yıllarda her ne kadar şirketler konut kiralamaya başladı ise de kiraya verilen konut sahiplerinin bir kısmı yine emeklilerden oluşuyor,
Konut kirasındaki zam sınırı 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE’ye göre belirlenmiş olsa hem kiracılar hem de konut sahipleri açısından daha dengeli bir artış sağlanır. Yİ-ÜFE’de aylık bazda çok yüksek değişimler olurken, 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE’de aylık değişimler daha yumuşak seyrediyor.
Yİ-ÜFE bu yılın mayıs ayında yüzde 57,68, haziranda yüzde 50,09, temmuzda yüzde 41,37, ağustosta yüzde 35,75, eylül ayında da yüzde 33,09 oldu. Oysa 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE artışı mayısta yüzde 47,24, haziranda yüzde 47,97, temmuzda yüzde 47,55, ağustosta yüzde 46,23, eylül ayında ise yüzde 44,81 olarak gerçekleşti. Oniki aylık ortalama Yİ-ÜFE’deki oynaklık diğer hepsine göre daha az.
Enflasyondaki düşüş süreci başarıya ulaşırsa TÜFE’deki oynaklık önümüzdeki dönemde daha da artacak. Bu açıdan da 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE’ye geçilmesi daha doğru bir tercih olur.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız