İşçi ve işveren karşılıklı anlaşarak iş akdini sona erdirebiliyor. Buna “ikale” sözleşmesi deniliyor. İkale sözleşmesi veya karşılıklı sonlandırma sözleşmesi çerçevesinde ödenen tazminatlardan kesilmiş olan vergilerin iade edileceği haberimiz üzerine okurlarımızdan çok sayıda soru geldi. En çok merak edilen konular şöyle oldu: İkale sözleşmesinde vergi iadesi nasıl olacak? Vergi iadesinden kimler yararlanabilecek? Vergi iadesi almak için nereye başvurmak gerekir? Okurlarımızdan ayrıca, “Bedelli askerlik süresi yıllık izne mahsup edilebilir mi?”, “Kıdem tazminatları fona mı aktarılacak?”, “Staj sigortası kıdem tazminatında işe başlangıç tarihi olarak dikkate alınır mı?” şeklinde sorular geldi.
İKALE SÖZLEŞMESİNDE VERGİ İADESİ NASIL OLACAK?
Soru: İkale sözleşmesi nedeniyle ödenen tazminatlardan alınan verginin iadesine ilişkin vergi dairelerinde henüz bilgi yok. Ödemeler ne zaman başlayacak? Evraklarımı kaybettim, ne kadar vergi iadesi hakkım olduğunu nasıl öğrenebilirim? İşverenle karşılıklı anlaşarak ayrıldım, ben de vergi iadesi alabilecek miyim? (Baha Sucugil, Bülent Yalçın, Şevket Dalkın, Taner Özdemir, Erbil Kahrıman, Mahmut Demirci)
Yanıt: İş akdini karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlarda vergi iadesine ilişkin yazımız 22 Ocak’ta yayımlandıktan sonra çok sayıda email ve telefon mesajı geldi. Bazı okurlarımız, gittikleri vergi dairelerinde bu konuda bilgi olmadığını, elleri boş döndüğünü söyledi. Hemen belirteyim, bu düzenlemeyle ilgili torba kanun 18 Ocak’ta TBMM’de kabul edildi, 21 Ocak’ta da Cumhurbaşkanı’nın onayına sunuldu. Cumhurbaşkanlığı’nda onay süreci 15 güne kadar uzayabiliyor. Birinci gün de 15. gün de onaylanabilir.
Bu tür vergisel düzenlemelerde kanunun çıkması yetmez. Kanunun nasıl uygulanacağına dair ikincil düzenlemelerin çıkartılması gerekir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra konuyla ilgili tebliğ yayımlayacak. Bu tebliğ yayımlandıktan sonra vergi daireleri hem düzenlemeden haberdar olacak, hem de nasıl uygulanacağını öğrenecek. Vergi iadesinden yararlanmak için öncelikle bu sürecin beklenmesi gerekiyor.
Başvurunun da çalışılan şirketin bağlı bulunduğu vergi dairesine yapılması gerekir. Bizzat başvurulabileceği gibi iadeli taahhütlü mektup ile de vergi dairesine başvuru yapmak mümkün.
VERGİ İADESİNDEN KİMLER YARARLANABİLECEK?
En çok gelen sorulardan biri de kimlerin vergi iadesi alabileceği yönünde oldu. Öncelikle vurgulayalım, işverenle anlaşarak ayrılmış olsa bile kendisine sadece ihbar – kıdem tazminatı ve izin parası ödenmiş olanlara vergi iadesi söz konusu değil.
İş akdini karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında tazminat almış olanlar vergi iadesinden yararlanacak. Nedir bu tazminatlar?
Örneğin, işten ayrılırken çalışılan şirketle ilgili sır saklama yükümlülüğü, işverenle rekabet etme yasağı, rakip firmaya geçmeme vaadi, tüm hak ve alacaklarını aldığına ilişkin taahhüt verilmesi ve dava açılmaması gibi yükümlülükler getiriliyor. Ayrıca işverenlerce işten ayrılan veya emekli olan işçiye ikale sözleşmesi kapsamında kıdem tazminatıyla birlikte veya kıdem tazminatı yerine iş kaybı tazminatı, iş güvencesi tazminatı, ek tazminat, ikale tazminatı, iyi niyet ödemesi, paket ödemesi ve teşekkür ödemesi gibi adlar altında çeşitli ödemeler yapılıyor.
27 Mart 2018 tarihine kadar bu tür tazminatlar için gelir vergisi kesildi. Ödenen tutara ve kişinin ödeme yapılan tarihteki gelir vergisi dilimine göre vergi oranı yüzde 15’ten başlayıp yüzde 27’ye, hatta yüzde 35’e kadar çıkabiliyordu.
MİLAT 27 MART 2018
Söz konusu tazminatlar için vergi uygulaması 27 Mart 2018 tarihine kadar devam etti. Bu tarihte ise kanun değişikliği yapılarak, çalışılan her bir yıl için ödenen tazminatın yıllık kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden istisna tutuldu. Bununla ilgili kanun 27 Mart’ta yürürlüğe girdi ama tebliği 11 Haziran 2018 tarihinde yayımlandı.
Tebliğin yeni yayımlandığı tarihlerde ve öncesinde işverenle anlaşarak işten ayrılmış bulunanlar, söz konusu tazminatlar için ödemiş oldukları vergileri geri alabilecekler.
Elindeki evraklarda vergi ödeyip ödemediği görünmeyenler veya elinde herhangi bir evrak bulunmayanlar, ayrıldıkları işyerinin muhasebe servisinden bilgi talep edebilirler.
DAVA AÇANLARDA ZAMAN AŞIMI DURDU
Vergi Usul Kanunu’na göre, hak sahiplerince vergi iadesi başvurularının, verginin ödendiği tarihi takip eden yılın başından itibaren beş yıl içinde ilgili vergi dairesine yapılması gerekiyor. Örneğin, 2013 yılında ve sonrasında işten ayrılmış olanlar bu sene başvuruda bulunabilecek. Dava açmış olanların zaman aşımı durduğu için onlar daha önceki tarihlerde ödenen vergiyi geri alabilecekler. Dava açanların sayısı 15 bini buluyor.
BEDELLİ ASKERLİK SÜRESİ YILLIK İZNE MAHSUP EDİLEMEZ
Soru: Bedelli askerlik kapsamında askerliğimi yapmayı planlıyorum ancak ücretli izin kullanmak istiyorum, bunu yapmam mümkün mü? Böyle bir hakkım var mıdır? (D. Y.)
Yanıt: Bedelli askerlik celpleri devam ettiği için, konuyla ilgili sorular da gelmeye devam ediyor. Geçen yıl çıkartılan kanunda yer alan, bedelli askerlik yapanların “ücretsiz izinli” sayılacağına dair hüküm uygulamada büyük kafa karışıklığına yol açtı. Bedelli askerlik gerekçesiyle işten ayrılanların kıdem tazminatı alıp alamayacağından, kullanmadığı yıllık iznini bedelli askerlik sırasında kullanıp kullanamayacağına kadar soru işaretleri ortaya çıktı. Okurumuz D.Y., bize daha önce yönelttiği sorunun aynısını Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CİMER) yöneltmiş. Oradan verilen yanıt, 21 günlük bedellik askerliğin kanunen yıllık ücretli izne mahsup edilemeyeceği yönünde oldu.
CİMER’den gelen yazı şöyle:
“Sayın D. Y.,
T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)’ne 18.10.2018 tarihinde yapmış olduğunuz 1802018132 sayılı başvurunuz 06.11.2018 tarihinde MEVZUAT DAİRE BAŞKANLIĞI tarafından cevaplanmıştır:
İlgi e posta dilekçeniz incelenmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun “Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri” başlıklı 53. maddesinde, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verileceği ve yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Yıllık ücretli iznin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar ise 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53, 54, 55, 56, 57, 58 ve 59. maddeleri ile 60. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 03/03/2004 tarih ve 25391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir.
4857 sayılı İş Kanununun “Yıllık ücretli iznin uygulanması” başlıklı 56.maddesinin dördüncü fıkrasında, “İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.” denilmektedir.
Diğer yandan, 7146 sayılı “Askerlik Kanunu ile Diğer Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 03/08/2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Kanunun 2. maddesi ile 1111 sayılı Kanuna eklenen Geçici 55. maddenin dördüncü fıkrasında, “Bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Bilgilerinize sunulur.”
STAJ SİGORTASI KIDEM TAZMİNATINDA DİKKATE ALINMAZ
Soru: 11.03 1982 doğumluyum. Endüstri meslek lisesinde staj yaparken 18.09.1998 tarihinde sigortalı oldum. Hizmet dökümünde ilk işe giriş tarihim 18.09.1998 görünüyor. Geçtiğimiz günlerde SGK’ya kıdem tazminatı yazısı almak için
gittiğimde işe giriş tarihinde stajyer olduğum için, prim gün sayım 4400 olmasına rağmen ilk bordrolu çalışmaya başladığım 24.09.2004 tarihi baz alındı. Yapılan işlem doğru mu, ne yapmam gerekir? (Sinan Yıldız)
Yanıt: Kıdem tazminatı yazısı için ilk işe başlangıç tarihi olarak staj sigortası kabul edilmiyor. 15 yıl sigorta ve 3600 prim günüyle kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işe ilk giriş tarihinin 8 Eylül 1999 ve öncesi olması gerekiyor. 9 Eylül 1999’da işe başlayanlar kıdem tazminatını 25 yıl sigorta ve 4500 prim gününü doldurduklarında; 1 Mayıs 2008’den sonra işe başlayanlar da 25 yıl sigorta ve 5400 prim gününü doldurduklarında alabilirler. Prim günü 7000’e ulaştığında 25 yıl sigorta süresini beklemeden de kıdem tazminatı almak mümkün bulunuyor.
KIDEM TAZMİNATLARI, FONA MI AKTARILACAK?
Soru: 2007 Temmuz ayında ise başladım, halen aynı iş yerinde çalışmaktayım. Kıdem tazminatı alabilir miyim? Sanırım mart ayındaki yerel seçimden sonra fona aktarılacakmış, ondan sonra alamam diye düşünüyorum (Mümtaz Ova)
Yanıt: Sayın Ova, emeklilik veya işverenin sizi işten çıkarması dışında, kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatı alabilmeniz için Sinan Yıldız Bey’in sorusuna verdiğim yanıttaki koşulları sağlamalısınız.
Hükümetin geçen yılki iki resmi belgesinde kıdem tazminatı fonuna ilişkin ifadelere yer verildi. Yeni Ekonomi Programı (YEP) ve Cumhurbaşkanlığı 2019 Yıllık Programı’nda, tarafların uzlaşmasıyla kıdem tazminatı reformunun yapılacağı belirtildi. Ancak, şu ana kadar bu konuda herhangi bir düzenleme ya da düzenleme taslağı ortaya çıkmış değil.
Birikmiş kıdem tazminatı alacaklarının fona devri konusunda ise geçmişte ortaya çıkan bazı yasa taslaklarında düzenlemelere yer verildi. Fakat, buna işçilerden çok işverenler karşı çıktı. Çünkü, böyle bir düzenleme olduğunda, işverenlerin durduk yerde kıdem tazminatı ödemesi söz konusu olacak. Doğal olarak böyle bir yükümlülük gelmesini istemiyorlar.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız