Sosyal Güvenlikte Yeni Dönem (2)

ANKARA – Yeni sistemde emekli olabilmek için işçi, memur, esnaf olduğuna bakılmaksızın kadınsa 58, erkekse 60 yaşını doldurmak gerekiyor. Ayrıca, memur ve esnafın 25 yıllık fiili çalışma süresini, işçilerinse 9 bin gün (25 yıl) prim ödemiş olması gerekiyor. Ancak, işçiler için halen 7 bin gün olan prim süresi 2007 yılında 7 bin 100 gün olmak üzere her yıl 100 gün artarak 2026 yılında 9 bin güne ulaşacak. Mevcut sistemde 1999 yılından sonra işe başlayanların emekli olabilmeleri için de memur ve esnaf açısından durum değişmiyor. Ancak işçilerin 7 bin gün prim ödemiş olmaları ve kadınsa 58, erkekse 60 yaşını doldurmaları gerekiyor.
Prim gün sayısı yetmiyor

Büyütmek için tıklayınız

Yeni sistemdeki prim gün sayısındaki artıştan çocuklarının daha az etkilenmesini sağlamak amacıyla aileler 18 yaşından büyük çocuklarını SSK’lı gösterip, mevcut yasadan kaynaklı kazanılmış haklardan yararlandırmak için bugünlerde yoğun çaba sarf ediyor.
Ancak, çıkan yeni yasayla bu çabaları boşa gidecek. Zira emekli olmak için prim gün sayısı yetmeyecek. 2035 yılından sonra artan emekli yaşını da tutturmaları gerekecek. TBMM’de kabul edilen yasa, halen uygulanmakta olan kadınlar için 58, erkekler için 60 olan yaş haddini 2035 yılına kadar koruyor. 2036 yılından itibaren ise her iki yılda bir, bir yıl yükseltilecek. Bu şekilde yapılan artışla emeklilik yaş haddi erkekler için 2044’te, kadınlar için de 2048 yılında 65 olacak.
Göründüğü gibi değil?

Büyütmek için tıklayınız

İlk bakışta 31 Aralık 2035 tarihinden önce işe başlayan kadınların 58, erkeklerin 60 yaşında emekli olacağı sanılıyor. Oysa bu doğru bilgi değil. Bu bilgi sadece, 1 Ocak 2036 tarihinde 58 yaşını doldurmuş kadın ve 60 yaşını doldurmuş erkek için geçerli.
30-32 yaşında olan şanslı
Kadının 58, erkeğin 60 yaşında emekli olması için, 1 Ocak 2007’de kadının 30, erkeğin 32 yaşında olması gerekecek. Bunun altındaki kadın ve erkek, 1 Ocak 2036’dan itibaren yükselecek emeklilik yaşının peşinden yetişmeye çalışacak. Yasaya göre, sosyal güvenlik sistemine dahil olmak için 18 yaşında olmak gerekiyor. 1 Ocak 2007’de 18 yaşında olan kadın 58 yaşına geldiğinde takvim 1 Ocak 2047’yi gösterecek. Ocak 2007’de 18 yaşındaki erkek 60 yaşına geldiğinde de takvim Ocak 2049’u gösterecek.
58 yaşını doldurduğunu gören kadın emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kapısını çaldığında memurlar, bir kadının 58 yaşında emekli olma hakkının 31 Aralık 2035’te dolduğunu, artık emekli olmak için 64 yaşını beklemesi gerektiğini söyleyecek. Ancak, kadın 64 yaşını doldurmak için gün sayarken 2048 yılı gelecek ve o yıl da maalesef emeklilik yaşı kadınlar için 65’e yükselmiş olacağından fazladan bir yıl daha bekleyecek.
Beş yıl daha bekleyecek

Büyütmek için tıklayınız

60 yaşını doldurduğunda kurumun kapısını çalan erkek sigortalıya da memur, 60 yaşında emekli olma hakkının 31 Aralık 2035’te dolduğunu, artık emekli olabilmesi için 65 yaşını beklemesi gerektiğini duyacak. Dolayısıyla 9 bin gün prim ödese dahi, 1 Ocak 2007’de 18 yaşında olan hiç kimse 65 yaşından önce emekli olamayacak.
Şanssız kuşak
65 yaşında emekli olmak zorunda kalacak olanlar sadece 2007’de 18 yaşında olanlar değil. Ocak 2007’de 21 yaş ve altında olan kadın 65 yaşından önce emekli olamayacak. 1 Ocak 2007’de 23 yaş ve altında olan hiçbir erkek de 65 yaşından önce emekli olamayacak.
Esnek çalışan yandı
Mevsimlik işlerde, geçici işlerde çalışanlar, sigortasız çalıştırılanların durumu daha da zorlaşacak. Mevcut sistemde SSK’lı bir kadın 58 yaşında, erkek 60 yaşında ise 4 bin 500 gün prim ödeyerek kısmi emeklilik hakkından yararlanabiliyor.
Bağ-Kur’da da kadın için 60, erkek için 62 yaş ve 5 bin gün prim koşulu var. Emekli Sandığı’nda kısmi emeklilik hakkından yararlanabilmek için kadın-erkek ayrımı yapılmaksızın 15 yıl hizmet ve 61 yaşını doldurmuş olmak yetiyor.
Yeni sistemde ise kısmi emeklilik hakkından yararlanabilmek için 5 bin 400 gün prim ödemenin yanı sıra o tarihteki normal emeklilik yaş haddinin üzerine üç yıl daha beklemek gerekiyor. Diyelim 2044 yılında kısmi emeklilik başvurusunda bulunan bir kadın en erken 68 yaşında emekli olabilecek.
Sorun yanıtlayalım
2007 yılında sisteme giren ancak emeklilik yaşı dolduğu halde prim gün sayısı dolmayanlar ne yapacak?
Söz konusu kişiler, yani emeklilik yaşı dolduğu halde prim gün sayısı yeterli olmayanlar, 5 bin 400 gün üzerinden de emekli olabilecek. Fakat bunların aylığı diğerlerinin aldığı tutarın altında olacak.
Devlet memurlarının maaşları reform nedeniyle düşecek mi?
Kamu görevlilerinin prime esas kazanç matrahları bugüne oranla artacağından ve bu matrah üzerinden prim alınacağından, yüksek maaşlı memurların ele geçen net ücretlerinin azalabileceği yönünde bir kaygı var. Ancak, net ele geçen ücretin düşmemesi için prim artışının bütçeden karşılanması düşünülüyor. Böylece kamu çalışanları açısından da net ücrette bir düşme meydana gelmeyecek.
Şu anda SSK’lı olan bir kişi üç kurum birleşince hangi kuruma tabi olacak?
Üç kurum birleştirildikten sonra ister kamuda, ister özel sektörde çalışsın, çalışma statüsüne bakılmaksızın tüm vatandaşlar yeni Sosyal Güvenlik Kurumu’na tabi olacak.
Emekli aylığının bağlanması uzun süre alıyor. Bu durumda değişiklik olacak mı?
Aslında son yıllarda emekli aylıklarında aylık bağlama süresi oldukça kısalmış, örneğin SSK’da 2003 yılında ortalama 76 günken, bugün 57 güne düşmüş durumda. Aylık bağlama süresinin uzamasının nedeni farklı sosyal güvenlik kurumlarında kayıtlı hizmetlerin toplanması için kurumlar arasındaki yazışmalar. Yeni sistemde bilgi teknolojileri etkin kullanılacağı, tüm sigortalılık işlemleri vatandaşlık numarası altında takip edileceği, kurumlararası yazışmalara gerek kalmayacağı için emekli aylığı bağlanması da dahil olmak üzere sigortayla ilgili işlemlerin çok kısa sürede tamamlanması sağlanacak.
Emekli ve hak sahibinden sağlık primi alınacak mı?
Emekliler ve bunların hak sahiplerinden sağlık primi alınması söz konusu değil.

YARIN: Emeklilere refahtan pay yok