Sosyal Güvenlikte Yeni Dönem (6)
Yeni sisteme göre, devlet sanatçısı, postacı, kamu veterineri yıpratıcı iş yaptığı için erken emekli olurken, sanatçı, kurye şirketi dağıtıcısı ve serbest veteriner ise kapsam dışı kalacak
Ahmet KIVANÇ
ANKARA – Yeni Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun kamuoyunda ‘yıpranma payı’ olarak bilinen ‘fiili hizmet süresi zammı’na ilişkin hükümlerinin, içerdiği adaletsizlikler nedeniyle Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi olasılığı yüksek bulunuyor.
Mevcut sistemde değişik kanunlara serpiştirilmiş durumda bulunan yıpranma payına ilişkin düzenlemeler yeni sistemde aynı kanunda toplandığı için göze batıyor.
Söz konusu kanun, yaşamını yıpratıcı mesleklerde sürdürenlerin çalıştıkları her yıl için prim gün sayısına 90 gün ilave edilmesini öngörüyor. Maden işçilerinde bu süre her yıla karşılık 180 günü buluyor.
Kimler yararlanacak?
Yasaya göre yıpranma payı alacak meslek grupları arasında tehlikeli madde üreten işyerlerinde çalışanlar, madenciler, basım ve gazetecilik işyerlerinde çalışanlar, gemiciler, havayollarının uçucu personeli, subay, polis, gardiyan, zirai mücadele ve karantina teşkilatıyla veteriner teşkilatında çalışanlar ve Devlet Tiyatrosu ile Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası sanatçıları, PTT dağıtıcıları yer alıyor.
20 yıl, 25 yıl sayılacak
Kanuna göre, bu mesleklerde 20 yıl çalışanlar 25 yıl çalışmış gibi kabul edilecek ve bunlar için işverenleri daha yüksek prim ödeyecek. Fiili hizmet süresi zammı olarak toplam prim gün sayısına ilave edilebilecek süre sekiz yıla kadar ulaşabilecek. Madencilerde ise sınır yok.
Kapsam dışı ne olacak?
[Only Registered Users Can See Links] ([Only Registered Users Can See Links])
Büyütmek için tıklayınız ([Only Registered Users Can See Links])
Yıpranma payı dolayısıyla elde edilen hizmet sürelerinin yarısı, emeklilik yaş haddinden düşülebilecek. Ancak bu şekilde düşülebilecek yaş toplamı üç yılı geçemeyecek. Yasada devlet sanatçısı kapsama alınırken, serbest ya da özel sektör çalışanı sanatçıların kapsam dışı bırakılması, Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı bulunuyor. Aynı şekilde TRT’de mütercim olanlar, PTT dağıtıcıları, kamuda çalışan veterinerler kapsama alınırken özel kurye şirketlerindeki dağıtıcıların, özel sektörde çalışan mütercimlerin ve veterinerlerin kapsam dışı bırakılmasının Anayasa Mahkemesi’nde iptal konusu olabileceği savunuluyor.
Hastanenin yükü artar
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, sosyal güvenlik kuruluşları arasında norm ve standart birliği hedefleyen yasa bütünü itibarıyla ilk bakışta olumlu görülmekle birlikte, ‘işveren ve işyeri açısından olumsuz düzenlemeler’de içerdiği iddiasında. TİSK’in görüşleri şöyle: “Kamu personelini koruyan pek çok istisnai düzenlemenin hazırlanan yasa metinlerinden çıkarılmaması yadırganıyor. Yeni sistemin bireysel emeklilikle bağlantı kurmamış olması büyük eksiklik. Genel Sağlık Sigortası için gerekli altyapı ortada yok.
Ülkenin sosyal güvenlik hakkı bulunmayan yüzde 15’inin kapsama alınması açısından yararlı olacak yasanın uygulamada bazı sorunları getireceği düşüncesindeyiz. Özellikle sağlık tesislerinin yetersizliği ve kapasitelerinin üstünde iş yüküyle çalıştıkları gündemdeyken, 12 milyon vatandaşımızın daha bu tesislerden sigortalı ve ücretsiz yararlandırılması halinde sistem işin içinden çıkılmaz hal alacak. Dolayısıyla oluşturulacak sistemin kurulacak yeni sağlık tesisleriyle desteklenmesi ayrı bir önem arz etmektedir.
BİTTİ