TIR sürücüleri sabit maaş artı prim ve harcırah yöntemiyle çalışıyorlar. Ne kadar çok kilometre yaparlarsa ona göre prim ve harcırah alıyorlar. Mesaj gönderen bir TIR şoförü, Sosyal sigorta primlerinin sadece sabit maaş üzerinden yatırıldığını, yükleme ve boşaltma sırasında çalışmış sayılmadıkları için fazla çalışma ücreti almadıklarını belirtti. Bazı TIR şoförlerinin ise uyanık kalmak için uyuşturucu kullandıklarını iddia etti.
TIR SÜRÜCÜLERİNİN SESİNE KULAK VERİLMELİ
TIR şoförüyüm. TIR şoförleri olarak sigorta primlerimizin düşük ödenmesinden rahatsızız. Çoğu firmada maaş asgari ücretin bir tık üstünde gösterilip, sigorta primi de o tutar üzerinden ödeniyor. Yaklaşık 18.000 – 20.000 lira sabit maaş + harcırah + prim şeklinde çalışıyoruz.
Mesela 20.000 lira sabit maaşınız var diyelim. Ayda 10.000 km yol yaparsanız maaşın üzerine 5000 lira prim alıyorsunuz, 15.000 km yol yaparsanız 7000 lira prim alıyorsunuz. Ayrıca, kilometre başına harcırah alıyorsunuz. Mesela A noktasından B noktasına 1000 km yol yaptınız, kilometreye 1,5 lira harcırah alıyorsunuz. Yani 1500 lira da harcırah.
Kısaca, diyelim ayda 10.000 km yaptınız 20.000 maaş + 15.000 harcırah + 5000 prim ile toplamda 40.000 lira net ücret almış oluyorsunuz ama sigortanız 20.000 TL net ücrete karşılık gelen brüt ücret üzerinden ödeniyor. Bu durum devletin de işine geliyor olmalı ki firmalar hiç denetlenmiyor. Bizim emekliliğimizden geleceğimizden çalıyorlar resmen.
Günlük 4,5 saat sürüş – 45 dk. mola – 4,5 saat sürüş ile toplam 9 saat yasal sürüş hakkımız var. Yani günde minimum 10 saat 2 metrelik tenekenin içindeyiz. Tabi bu kurallara uyan sürücüler için geçerli. Birçok arkadaş, bir an önce gideceği yere varmak, daha çok kilometre yapmak için bu sınırların dışına çıkıyor, uyumamak için türlü türlü yollara başvuruyorlar. Metamfetamin denen pisliği bile kullananlar var. Günlük istirahatimiz bile 2 metrelik tenekenin içinde.
Dokuz saatlik sürüşün öncesi ve sonrası aracın yüklenmesi boşaltılması gibi durumlarla günde 14-15 saat aktif olarak çalışıyoruz. Yani haftalık 45 saatlik çalışma süresini 3 günde dolduruyoruz. Kalan 3 gün ise işverene bedavaya çalışılmış oluyor. Eğer polisimiz bizi ciddi ciddi denetlemeye kalksa, bu fazla sürüşleri yasal sınırlar çerçevesinde uygulamaya tabi tutsa hemen hemen tüm TIR şoförleri ehliyetini kaptırır. Birkaç haftada Türkiye’de hayat felç olur.
TIR şoförlerinin maaşının bir baremi olmalı, harcırah + prim uygulaması kaldırılmalı. Birçok TIR şoförü, Pazartesi aracına binip, cumartesi iniyor. Ailesine ve kendisine ayıracağı sadece bir pazar günü oluyor. Hatta bazı işyerleri gurbetçi çalıştırıyor. Ayın 1’inden 26’sına kadar çalışıp 26-30 arası 4 gün eve yolluyor. Birçoğumuz insani şartlarda çalışmıyoruz ve hakkımızı alamıyoruz. Bari sigortamız gerçek ücretimiz üzerinden ödensin ki emekliliğimizde hakkımızı alalım. (İsmi saklı)
Okurumuzun mektubu karar verici birçok kurum için ihbar ve uyarı niteliğinde. Ücretlerin kilometreye göre belirlenmesi, çok kazanmak için çok kilometre yapma kaygısıyla günlük araç kullanım sürelerinin ihlal edilmesi, buna bağlı olarak uyanık kalmak için uyuşturucu kullanımı hem sürücülerin hem de trafikteki tüm vatandaşlarımızın yaşamını tehdit eden sonuçlara yol açabiliyor. Trafikte saatte 180 kilometre hızla giden kamyon görüntülerinin, cinayet gibi kazalara yol açan kamyon kazalarının sebebi belki de budur.
Emekli aylığı çalışma yaşamı boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazanç üzerinden hesaplanır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek olursa emekli aylığı da ona bağlı olarak yüksek olur. Türkiye’de kazançların SGK’ya eksik bildirilmesi çok yaygın bir uygulama.
Kanuna göre, prime esas kazançların hesabında hak edilen ücretlerin yanı sıra prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit ödeme dikkate alınır. Yol, yakacak gibi ayni yardımlar, her yıl belirlenen tutara kadar olan yemek, çocuk ve aile yardımları hariç işverence çalışana her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur.
Sosyal sigorta primlerinizin sadece 20 bin liralık net ücrete karşılık gelen tutar üzerinden ödenmesi halinde 25 yıl çalışma sonucunda emekli olduğunuzda yaklaşık 12.300 lira emekli aylığı alabilirsiniz. Oysa 40 bin lira net ücrete karşılık gelen brüt ücret üzerinden prim yatırılmış olsa aynı çalışma süresine karşılık 28.600 lira emekli aylığı bağlanır.
Yargıtay’a göre, prime esas kazançların SGK’ya eksik bildirilmesi ve sosyal sigorta primlerinin eksik yatırılması işçi açısından iş akdini haklı fesih sebebidir. Haklı fesih yapan işçi kıdem tazminatını alır. Ayrıca, kazançların eksik bildirilmesinin SGK yönünden de idari yaptırımları vardır.
PRİM GÜNÜNÜN 9000’E TAMAMLANMASI EMEKLİ AYLIĞINI ETKİLER Mİ?
Öncelikle size çok teşekkür etmek istiyorum. EYT sürecinde “nasıl olsa yararlanamam” diye takip etmiyordum. Daha sonra size durumumu anlatan bir mail gönderdim. Siz de EYT’den yararlanabileceğimi ve yapmam gereken işlemleri anlatmıştınız. Sizin dediğiniz şekilde işlemleri yaptım ve nasip olursa 4 ay sonra emekli olacağım. Rabbim sizden razı olsun.
Size bir sorum daha olacak. Nasip olursa 4 ay sonra emekliliğim dolduğunda 8925 gün primim olacak. Prim günümü 9000 güne tamamlarsam emekli maaşımın daha yüksek bağlanacağı şeklinde bir duyum aldım. İlçemdeki SGK merkezine sordum. Tam bir cevap alamadim. Böyle bir durum var mı acaba? (Metin K.)
Faydalı olduysam ne mutlu, duanız için teşekkür ederim. Prim gününün 9000’e tamamlanmasının emekli aylığına etkisi 2000 yılı öncesinde çalışması olanlarda söz konusudur.
Çok detaya girmeden anlatmaya çalışacağım. 2000 öncesi aylık bağlama oranı (ABO) yüzde 60’tan başlar. Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurulan her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için yüzde 60 oranı 1 puan artırılır. Prim gününün 8925’ten 9000’e çıkartılması, 2000 öncesine ait aylık bağlama oranınızı 1 puan artırır. Ancak, bunu yaptığınızda emekli aylığı üç ay geç bağlanır. Daha da önemlisi sizin 2000 öncesi çalışma süreniz yok denecek kadar az. Prim gününü 9000’e tamamlamanın emekli aylığınıza bir katkısı olmaz.
SOSYAL SİGORTA PRİMİ TOPLU ÖDENEBİLİR Mİ?
01.09.1999 sigorta girişli EYT’li olarak bu sene 25 yılımı dolduracağım. Fakat prim günümde 1900 gün eksiğim var. Bu eksiği neden toplu ödeme ile giderip emekli olamıyoruz? Önümüzdeki günlerde buna dair bir çalışma gündeme gelebilir mi? (Serkan G.)
Sosyal güvenlik sisteminde esas olan primlerin fiilen çalışarak ödenmesidir. Sadece askerlik, doğum gibi zorunlu sebeplerle çalışmaya ara verilen süreler için primi toplu ödeyerek borçlanma hakkı bulunmaktadır.
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce veya sonra askerlik yaptı iseniz bu süreler için borçlanma yapabilirsiniz. Bunun dışında sosyal sigorta primlerini toplu ödemek mümkün değildir. Bu konuda bir yasal düzenleme hazırlığı da bulunmamaktadır.
Yazının orijinalini görmek için lütfen tıklayınız